Itihas

Cherangre songni ongˑbaani:-

1880 bilsijolrango ia biapara nam·en diltubegipa buring bolgrimrara salo  seng’wat bile rona man’pilgipa ka’sinjrimjrim dakgipa  Mongma, Matcha roram  biapsa onga’chim ian Megonggre nokmani   a’king ong’a aro iano darangba songdong a’chagipa dongkujachim. 1880  bilsimango salramchini  Simsaanggrejoloni Rapdikgre, Bolkinggre, Nengmandalgre aro Dawagre joloni katbae ia biapo songdongeaha. Abachengo katbagiparangara sadusa sakgni Pa Chekan Manda Sangma  aro uni jikgipa Ma Milche Cheran Momin  aro jikgite Ma Rabini cheran Momin aro uamang baksa  uni sadutang  Pa, Nanggan Sangma uni jikgipa Ma Monjoni Cheran Momin aro uamangni depante demechikrang ong.achim, a.bachengo uamang  Chitoktakosa dongechengaha  ja’mano uamang sadusa Megonggre nokma baksa besa kae ripeng dake songdong a’chapana biapko bi’oara asongko chigako nirok simsakagita namaigen  ine chanchie da’o (L) Nakan Momin-ni nokap donggipao songdongna  uamangna biapko mesoke on’aha. Uamangni songdongani  jaman’osa kosako janapbagimin songrangoni   Cheran, Manda, aro Dawa maharirang  katbaroroaha aro adita nokingrangko man’dapaha. Ia  biapo songdonggiparangara Cheran nokmechikrangan bang’batani gimin manderang  ia biapko  Chengre ine mingrongachim unonisa  ia biapkoara “CHERANGRE” ine Maharini bimungchi mingbaaha.


Songdongdilchenggiparang:-

Ia biapo songdongdilchenggiparangara Pa, Chekan Manda Sangma,jikgipa Ma Milche Cheran  jikgite Ma Rabeni Cheran,Pa Nanggan sangma,jikgipa Ma Monjoni Cheran, Pa, Rado Sangma jikgipa  Ma, Silwe Cheran, Pa, Maton Marak ,jikgipa Ma  Game Dawa Sangma,Pa, Jengrin Sangma jikgipa Ma ,Rongche Cheran, Pa, Chonggan Sangma jikgiopa Ma, Galam Cheran,Pa, Rea Sangma  jikgipa Ma Mongji Cheran ,Pa, Tajing Sangma jikgipa Ma, Wilje Cheran,Pa, Chingan Cheran jikgipa Ma Sangrin Manda Sangma, Pa Rajing Dawa Sangma jikgipa Ma, Rose Cheran, Pa Nakan Cheran jikgipa Ma, Rapje Dawa Sangma,Pa, Gadan Cheran jikgipa Ma, Sanme Dawa ,Pa, Bangkil Cheran jikgipa Ma,Jerini Manda Sangma iamangan ia Cherangre songo  songdongdilchenggiparang ong.a jamano uamangni dedrang  sudrang aro chawari demechikrang  jelbaroroaha. Ua somoio Cherangre songo salanti mite krite amue Isolgre ong’e janggi  tangengachim  ,bilsiantin wangale nokma sasat so’e chroke mesae mitena rasongko on’e cha.e ringe kusi ong’tokengachim  Isol sawa torom maia uokon ui’jachim.

Kristian Ongˑbaani:

Ruˑutbea  bilsirang  reangaha  aro bangbata mande gitchamrangan siangtokaha 1932 bilsimango  Cherangre songo  Primary skulko  American Missionary Miss Blackly kulidilchengaha jensalo ua skulko kana aro Jisuni nama  kattako skina abachengon banga dilgiparangan skulko kana aro Jisuni Nama  Kattako skina onjaha . Uamangoni bobil dakbatgipa aro pilakna bate rakbatgipara Pa Nakan Cheran  Momin  Meloni pagipaan ongachim. Sahebrangni Nama Kattako agana rebaon ua raken uamangko jegale darangba uamangni aganako knachakchina batesa uamangna damarangko gambate dokatna aro adilrangko gambate sikatna ine kumongdilachim. Pa Nakan Cheran Momin antangan American Saqhebrangni babilsio kam kae uamangna songe chane onani kamko kaachim indiba uamangnan ua bamjachim batesa uamangna churangko name cheke Kanata ine aganarongachim  Robibar sal sokode Nakan Mominko giljarangchi rena Missionaryrang didiachim indiba gilja chi regija chu ringnasa aba reskaaha indiba Miss Blickly aro gipin Missionaryrang ia Cherangrerna bianiko dontongjaha. Salsao Pa Nakan Momin uni dakronga gita chhu ringe peke noktangona rebapilmitingo ramao dao jekon  R.C Road ine minga ua biapni akuang silang darechi jeon waritchong namen bangbeachim uchi waritchongo siksepa gita gaakonangaha indiba nam,gija aselode gaakjaha ua jokaha  indiba japako japaoni japa janggilona napongpile buprotaha ine agana ua inditan saknaaha aro skimaha aro uni indakgipa aselo gaakoba jokahanina aiao inmane anskitaha.Ia pilakko chanchie Isolo  bebe rana nanggen aro Isol dongchongmota ine Pa Nakan Momin gisiktango bebe raaha aro indaken Missionary Miss Blackly ni agangipa Jokatani Nama Kattako bebe rana antangko kangkare kae 1940 bilsio Pa Nakan Momin aro uni jikgipa Ma Rapje D. Sangma aro uni adatang Pa Chingan Momin aro uni jikgipa Sangrim Manda Sangma Tura Mission Compouno napolataha Miss Bkackly aro gipin Missionaryrangba uamangko gisik pilatna manahanina Isolko mitelaha. Indake uamang olakiani giljako Pa Chingan Momin ni sarao aro skulko Mr. Rikak Momin ni  Nokpanteo kana abachengaha Miss Blackly Missionaryni  India asongko wate reangani jamano Primary skulo aro Isolni nama kattako skie agane ongiparangara Pa Adoran Marak , Pa Nanjing Marak, Pa Rangjan Sangma Rev. Ringdon Sangma ,Pa Suran Marak Pa Debit Marak, Pa Senisin Marak  iamangan skulo skigipani kamko aro giljao Isolni nama kattakoba Cherangreni maa paa aro dedrangrangna agane skie onangaha. Iani aselan Cherangreo songdonggipa nokdangrang aro dedrangrang Isolko uianio dingtangrorobaaha aro indaken 1940­ -1954 bilsirangona sak 44 bebe ragipa memberrangko mandapaha aro indaken Wadanang aaaro Cherangreko nangdime Tura Mondoli gesa bipek dake donaha.

Bipek  Ongˑbaani:

1956 bilsini aˑbachengachibara Tura Mondoli Wadanang aro Cherangreko Tura Mondolini Centre dake done Isolni nama kattako gipatanio tarakbate kamko  kana manaha, aro Cherasngre gittimko Wadanang  Centre ni skanggipa bipek dake 1962 bilsimango donatskaaha. Ua bilsirangonin noko ampang aro waseni nokko rike giljarangko kabaaha una skangde dao jeon skul compound  dongachim unosa olakkiachakram noko  rike giljarangko kaachim.Wadanang Mondolini Centre ongaoni Mondoli ongaona kingking Cherangre bipeko dilgipani kamkko kagiparangara.Abachengo: Pa Nakan Ch. Momin antangan Padot cum Secretary dake dilbaaha maina ua somoio bipeko redilna gita skia mangiparang dongjachim .Uni jamano Secretary ni kamko kagiparangara Pa Anjang Marak ,Pa Jenosh Marak ,Komesh D Sangma Pa Malson M Sangma , Pa Denanson Marak ,Pa Ramsing Marak, Pa Welwison Marak, Pa,Betterson D Sangma ,Pa Torich R.Marak ,Pa Probith Ch .Marak aro Pa Talsrang M Sangma.

Padot ongˑe reˑdilgiparang:

Pa Nakan Momin ,Pa Sengman Sangma ,Pa Hemson Marak ,Pa Gobendro Sangma,Pa Ramsing Marak.

Bipeko Deacon ongˑchenggiparang:

Pa, Nakan Momin, Pa, Sengman Sangma ,Pa Hemson Sangma.

Wadanang  Mondoli ongˑanio Deaconrang:

Pa Gobendro Sangma , Pa Deobar Mosahari,Pa Ditison Marak, Ma,Herojini Marak , Ma,Dorothy Sangma, Pa Samuel Sangma, Ma Henodini R. Marak, Pa Ramsing R. Marak, Pa Shyanto Salgira Sangma, Pa Probith Marak, Ma Bemilla, Pa bTalsrang M. Sangma, Te Balsrang A. Sangma (Local Pastor), Pa Arbingstone D. Marak (Local Pastor)

Meˑchik Dolko redilgiparang

Ma Melony D. Sangma, Herojini M. Marak, Iarangan modot ongˑe redilbagiparang

Secretary ongˑe reˑdilbagiprangara: Ma Moljeni M. Sangma, Ma Kleni D. Sangma, Ma Projinballa M. Sangma iarangan ongˑa

Chadamberangko dilbagiparang: Smt Methilda Sangma, Smt. Kleny D. Sangma, Shri Proningson Sangma, Smt Nobeny D. Sangma, Shri Betterson D. Sangma, Smt Brejarson D. Sangma iarangan chadamberangko Isolni kattao dalrorona skie agane redilgiparang ongˑachim.

Jakgitelgipa mondoliko raˑna reˑmikkangani:

            Bangˑbata dilgiparang siangani jamansa aro uamangni dilangani bite jakgitelgipa mondoliko raˑna remikkangaha aro dilgipako tarisona gita Mr Balsrang A. Sangma ko B.Th ko poraina 2007 bilsio New Theological College, Dehradun jean Uttarakhand Stateni district-ona watataha aro Mr Arbingstone D. Marak ko  M. Div ko poraina 2008 bilsion apsan college-onan watataha iarangan kosako aganbagipa dilgiparangni bite ongˑchongm,ota ine Isol ko mitela. Una agreba daˑo Mr Amber R. Marak ko BD dakna gita 2011 bilsioni Bethel Bible College, Gunthur jean Andra Pradesh Stateni district ona poraina gita watataha ua 2016 ode matchotbaginok. Iarang pilak tarisamsoani aro pamong sakgni Mr. Balsrang aro Mr Arbingtsone D. Marak matchotbaani jamano Cherangre bipeko beberaˑgiparang, basakona anˑchingra bipek ongˑe dongˑchagen ine hai anˑchingba jakgitelgipa mondoliko Wadanang Mondoli-oni ongˑkate Kristo Jisu-o pangchake biltang jaktangchi rike nipana ine chanchie Cherangre Bipek-ni Genral meeting 6th August 2011 bilsio mondolina application see raˑangaha aro mamong Wadanang mondoli, mondoli krima soba Januaray 2012-o chanchie submit kaˑgipa Data tik ongˑaha ine nike Mondoli enquiry-ko 29th April, 2012 tariko dake Krima IV na recommend kaˑe raˑangaha. Apsan dake Krima IV ba Krima ni Tomˑa chan 113 gipa Rongkhon mondolio Januaray 2013 bilsio Bipekni Data-ko nipilaniko dake Spot Enquiryko 20th April, 2013 bilsio kaˑaha aro pilak submit kaˑgimin Datarangko tik ongˑa ine nike ABDK Soba-ona recommend kaˑe raˑangna tik kaˑe donangaha.